Anayasa Mahkemesi ve Ankara Üniversitesi iş birliğinde, “Anayasal Bir Güvence Olarak Silahların Eşitliği İlkesi” konulu sempozyum düzenlendi.

Anayasa Mahkemesi Anayasa Yargısı Araştırmaları Merkezi (AYAM), Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ankara Üniversitesi Ceza, İnfaz Hukuku ve Kriminoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi (CİKAUM) iş birliğiyle düzenlenen “Anayasal Bir Güvence Olarak Silahların Eşitliği İlkesi” Sempozyumu, Yüce Divan Salonu’nda gerçekleştirildi.

Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan, sempozyumun açılış bölümünde yaptığı konuşmada, “silahların eşitliği” ilkesinin 2 bin 500 yıl öncesine dayandığını belirterek, söz konusu ilkenin Mecelle’de “Hakim taraflar arasında adaleti, eşitliği sağlamakla memurdur” anlayışıyla yer aldığını, günümüzde ise bunun taraflar arasında dengenin sağlanması olarak anlamlandırılması gerektiğini ifade etti.

AYM’nin “silahların eşitliği” ilkesini adil yargılanma hakkının bir unsuru olarak kabul ettiğini aktaran Arslan, bunun, Anayasa’nın 36. maddesinde belirtilen “herkesin adil yargılanma hakkına sahip olduğu” hükmü kapsamında olduğunu dile getirdi.

“Silahların eşitliği” ilkesinin, hukuk ve ceza yargılaması ile idari yargılama hukukundaki tüm uyuşmazlıklar için geçerli olduğuna işaret eden Arslan, şöyle devam etti:

“Bu ilke, savunmanın iddia makamı karşısında zayıf duruma düşürülmesini önlemeye yönelik olarak en fazla ceza yargılamasında karşımıza çıkmaktadır. Anayasa Mahkemesi kararlarında vurgulandığı üzere silahların eşitliği ilkesi, ceza yargılamasında sanığın aleyhine bir hukuki durum oluşturulmasına izin vermez. Demokratik hukuk devleti, ceza yargılamasında savunma hakkının güvenceye alınmasını gerektirmektedir. Bunlar mahkemenin kararlarında belirtilen çok önemli temel ilkelerdir.”

“Sempozyum Alanında Yeni Bir Sayfa Açacak”

Ankara Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Ünüvar da “Anayasal Bir Güvence Olarak Silahların Eşitliği İlkesi” Sempozyumu’nun alanında yeni bir sayfa açacağına ve başta alanda çalışanlar ve araştırıcılar olmak üzere tüm paydaşlara büyük katkı sağlayacağına inandığını kaydetti.

Silahların eşitliği ilkesinin tarihsel temellerinin, itham sisteminde ortaya çıkan düello muhakemesine kadar uzandığını vurgulayan Ünüvar, “Şüphesiz burada sözü edilen ‘adli düello’dur. Zamanla insanlık gerçeği bulmak için daha medeni yollar keşfetmiş, dövüşmenin yerini tartışma, düellonun yerini duruşma almış; ancak eşitlik fikri hep baki kalmıştır. Unutmayalım ki; bârika-i hakikât, müsademe-i efkârdan doğar. Yani günümüz Türkçesiyle söylemek gerekirse; gerçeğin kıvılcımı, fikirlerin çatışmasından doğar. Ancak bu çatışmanın bir kavgaya dönüşmemesi ve gerçeğin etkili bir şekilde araştırılabilmesi için tartışmanın kuralları önceden belirlenmiş olmalı ve taraflar birbirleriyle eşit veya dengeli imkânlara sahip olmalıdır. Yoksa bir tarafın lehine çalışan sistemlerin insanlığa ve eşitlik ülküsüne katkı sağlamadığı gibi dünyanın çeşitli yerlerinde acının, zulmün ve çeşitli şiddet olaylarıyla birlikte adaletsizliğin yükselmesine de neden olmaya devam ettiği bir gerçektir” dedi.

“Bu Sempozyum Büyük Bir Bilimsel Emeğin Ürünü”

Silahların eşitliği ilkesinin bugün taşıdığı anlamın, büyük ölçüde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin içtihatlarına dayandığını dile getiren Ünüvar, şunları söyledi:

“Anayasa Mahkememiz de hem bu içtihadı takip etmekte hem de Türk yargı sistemi için geliştirmektedir. Silahların eşitliği, tüm hukuk alanlarında, muhakemede savunma ile iddianın muhakemedeki durumları arasında bir görev dengesini gerektirir. Savunmanın bazı anayasalarda ve uluslararası anlaşmalarda bir hak olarak tanınmasının nedeni de budur. Şüphesiz bir gerçek daha var ki; iddia ve savunma birbirlerine simetrik iki güçtür. Bu simetride, iki gücün arasındaki doğru, yargı organıdır. Bu nedenle yargılama makamı iddia ve savunmaya aynı mesafede durmalı ve tarafların sahip oldukları imkânlar birbiriyle dengeli olmalıdır. Söz konusu dengeyi sağlayan araçların tümü, silahların eşitliği ilkesi altında toplanmaktadır. Silahların eşitliği ilkesi bugün, adil yargılanma hakkının altında yer alan en geniş kapsamlı teminatlardan biri ve hukuk devletinin vazgeçilmez unsurudur. Zira yargı organları önünde bireylere eşitlikçi bir şekilde muamele edilmezse, yapılan yargı denetimi işlevsiz olur, hukuk devleti sözde kalır. Bu bağlamda ülkemizde gerçekleştirilen yargı reformu çalışmalarının önemli noktalarından biri olan silahların eşitliği ilkesi daha hassas olarak işlemeye devam edecektir. Bu noktada anayasal bir güvence olarak silahların eşitliği sempozyumu ile ilgili ayrıca bir memnuniyetimi de ifade etmek istiyorum. Zira Hukuk Fakültemizin, Anayasa Mahkemesi’yle bu konuda sempozyum düzenlemesi bir tesadüf değil, aksine büyük bir bilimsel emeğin ürünüdür.”

Açılış bölümünün ardından, “Silahların Eşitliği İlkesi ve Özgürlük ve Güvenlik Hakkı”, “Silahların Eşitliği İlkesinin Felsefi Temelleri ve İnsan Hakları Belgelerindeki Yeri”, “Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Hakkı Bakımından Silahların Eşitliği İlkesi”, “Silahların Eşitliği Bağlamında Avukatların Rolü”, “Suç İsnadına İlişkin Yargılamalarda Silahların Eşitliği İlkesi”, “Anayasa Mahkemesi ve AİHM Kararlarında Silahların Eşitliği İlkesi”, “Silahların Eşitliği İlkesinin Ceza Muhakemesi Hukukundaki Yansımaları”, “Silahların Eşitliği İlkesine Yönelik Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar”, “Kararda Hukuki ve Fiili Karinelere Dayanılmasının Silahların Eşitliği Açısından Değerlendirilmesi”, “İdari Yargılamalarda Silahların Eşitliği İlkesi”, “Anayasa Mahkemesi ve AİHM Kararlarında Silahların Eşitliği İlkesi”, “Silahların Eşitliği İlkesinin İdari Yargılama Usulündeki Yansımaları”, “Vergi Hukukunda Silahların Eşitliği İlkesi”, “Medenî Yargılamalarda Silahların Eşitliği”, “Anayasa Mahkemesi ve AİHM Kararlarında Silahların Eşitliği İlkesi”, “Silahların Eşitliği İlkesinin Medeni Usul Hukukundaki Yansımaları”, “Hukuk Yargılamalarında Ses ve Görüntü Yoluyla Duruşmaya Katılma ve Silahların Eşitliği İlkesi” konularında sunumların yapıldığı 4 ayrı oturum gerçekleştirildi.

Yorumlar